A figura dun xenio do século XIV como Geoffrey Chaucer érguese, máis de medio milenio despois, como a dun dos grandes arquitectos do edificio literario europeo. Un daqueles autores que, coma unha ponte, uniu tradicións e inaugurou vieiros. Chaucer, fillo do seu tempo, soubo escoitar as voces da contorna e traducilas nun inglés medio que, ata entón, non gozaba do prestixio das linguas cultas. Así, converteuse no artífice dun idioma literario novo, capaz de acoller a complexidade e a riqueza da experiencia humana.

A súa vida, marcada polos vaivéns da corte e as responsabilidades diplomáticas, deulle unha ollada privilexiada sobre a sociedade da época. E esa mirada, matizada pola ironía e a empatía, está presente en Os contos de Canterbury, a súa máis celebrada obra, onde a polifonía de voces e relatos compón un retablo inesquecible da Inglaterra medieval. Alí, cada peregrino é máis que un tipo: é carne e espírito, contradición e esperanza, retrato fiel dunha humanidade que transcende os séculos.

Mais Chaucer foi tamén un prodixio no diálogo interliterario, ganduxando fontes clásicas e contemporáneas, reelaborando mitos e historias con mestría e sentido crítico. Obras como Troilo e Criseida amosan o seu dominio da psicoloxía dos personaxes e a súa vontade de experimentar co verso e coa estrutura narrativa, anticipando formas e temas que logo foron centrais na literatura moderna.

Agora ben, aínda que son sen dúbida “Os contos de Canterbury” e, en menor medida, “Troilo e Criseida” os seus textos máis recoñecidos, Chaucer escribiu outros poemas que merecen tamén todo aplauso. É o caso dos inconclusos A casa da sona e A lenda das boas mulleres, pero, sobre todo, de O parlamento dos paxaros e O libro da duquesa, pezas estas dúas últimas que agora contan cunha recente tradución ao galego por man de Jorge L. Bueno Alonso, quen as anosou na Colección Vétera da Editorial Rinoceronte nunha edición que leva por título, xustamente, “O parlamento dos paxaros. O libro da duquesa”.

“O parlamento dos paxaros” constitúe unha das composicións máis aclamadas do imaxinario medieval europeo, un texto fundacional na celebración do Día de San Valentín como xornada consagrada aos afectos. Nel convídasenos a penetrar no territorio do soño, ese espazo de non-tempo e non-lugar onde as aves, auténticas metáforas da diversidade social, se xuntan en asemblea para deliberar sobre o amor e a escolla da parella.

Chaucer, con man de ourive, constrúe un xardín de voces no que cada paxaro achega a súa perspectiva, dende a aguia altiva ata o pardal bulideiro. E faino cunha ironía sutil que, sen renunciar ao lirismo, tamén pon en evidencia as debilidades da condición humana: plural, contraditoria, sempre en procura dun sentido que se escapa entre as mans. Deste xeito, a obra acaba por se converter nunha celebración da vida e do desexo, pero tamén nun exercicio de reflexión sobre a liberdade e a responsabilidade de elixir.

Da súa parte, “O libro da duquesa” preséntanos un ser asolagado pola insomne tristura, que procura acougo nos libros e que, finalmente, vencido polo sono vese transportado a un bosque simbólico onde o agarda o Cabaleiro Negro, figura que encarna o dó máis fondo pola perda do amor.

Malia o ton elexíaco, a obra dá cabida tamén a unha meditación sobre a memoria e a ferida irreparable da ausencia. O diálogo entre a instancia enunciadora e o cabaleiro, cheo de matices e de silencios elocuentes, vai debullando as diferentes faces do amor e da perda, sen caer nunca no sentimentalismo fácil, mais convidando á reflexión sobre o consolo que pode achegar a palabra poética.

É pois un pracer, e non menor, poder ler en galego estas dúas obras do inmenso Geoffrey Chaucer, unha oportunidade que cómpre agradecerlles tanto aos bos oficios tradutores de Jorge L. Bueno Alonso como aos responsables de Vétera e Rinoceronte. Chaucer foi un renovador adiantado ao seu tempo: non só pola lingua, senón tamén pola visión do mundo que nos legou, arredada de dogmatismos e aberta á pluralidade.

A súa literatura, inzada de humor, tenrura e aguda observación social, segue a interpelarnos hoxe, porque fala do esencial: do amor, da morte, da procura de sentido. Por iso, como todo clásico, permanece vivo, convidándonos a ler e a reler, a descubrirnos nos seus espellos, a recoñecer que, no fondo, seguimos a ser aqueles pícaros peregrinos, humanizadas aves e meditabundos cabaleiros en busca de historias que dean razón do noso camiñar.