O proceso de apertura á competencia privada dos servizos públicos ferroviarios como os Proximidades ou Media Distancia de Renfe seguirá un modelo concesional similar ao dos autobuses, é dicir, unha única empresa prestará os servizos en cada liña ou cidade concreta.

Así o avanzou o secretario de Estado de Transportes e Movilidad Sostible, José Antonio Santano, durante a súa intervención dunha conferencia da Comisión Nacional dos Mercados e a Competencia (CNMC) sobre a apertura do mercado ferroviario.

O número dous do ministro Óscar Puente lembrou que Renfe ten un contrato vixente co Goberno para seguir prestando eses servizos públicos ata decembro de 2027, aínda que hai posibilidade de prórroga de cinco anos máis, unha ampliación que previsiblemente o Goberno exercerá dados os prazos burocráticos que conleva todo ese proceso e que aínda practicamente non se empezou.

Esta liberalización, así como a que xa se levou a cabo na alta velocidade (coa entrada de empresas como Ouigo e Iryo), responde os procesos de apertura á competencia ditados pola Unión Europea, que teñen como obxectivo tombar os monopolios europeos das empresas públicas de transporte.

Santano explicou que, unha vez finalice o contrato con Renfe (2027 ou seguramente 2032), a competencia darase a través dun sistema similar ao das concesións de autobuses, na que se convoca un concurso público, as empresas concorren e a que gaña presta o servizo polo que poxou.

Desde Renfe sempre deixaron claro que, cando ese proceso empece, pelexará por gañar o máximo de concesións posible, aínda que terá enfronte a grandes operadores como o francés (SNCF), que xa ten unha ampla experiencia no seu país, ou novos operadores como Alsa ou Flix, entre outros.

Alta velocidade

Respecto a a segunda fase da liberalización, que é a que concierne ás liñas de alta velocidade que aínda non se abriron á competencia, Santano anunciou que antes do próximo mes de outubro producirase outro fito no proceso: a oferta de horarios aos operadores.

Con este paso, Ouigo e Iryo, e o resto de operadores que estean interesados, poderán planificar mellor o seu desembarco nas liñas que van cara ao Norte, principalmente a Galicia e Asturias, ou a Cádiz e Huelva. En calquera caso, estas liñas requiren de trens que permitan adaptarse a dous tipos distintos de ancho de vía, que agora só ten Renfe do fabricante Talgo.

“Espero que se concreten novas ofertas de operadores privados que mellorarán os servizos cara ao norte, cara ao noroeste e tamén cara ao sur do noso país”, sinalou o secretario de Estado.

Con todo, incidiu unha vez máis en que a situación actual de competencia entre Renfe, Ouigo e Iryo –que libran unha guerra de prezos que ten como consecuencia perdas económicas para os tres operadores– debe pasar a unha situación de “velocidade de cruceiro”.

“Non se pode converter nunha competición de en a que só pode quedar un e pasar dun monopolio a outro porque se levaron ao límite as costuras financeiras das empresas, entre outras cuestións con prezos de billetes non sostibles”, argumentou.

Ademais, lembrou que o Estado segue soportando unha gran parte dos custos do sistema, tras rebaixar as taxas que cobra aos operadores para que baixen os prezos ou por maiores gastos de mantemento das vías.