Trala xanela. (Tropa do carozo)

Dende neno fun observador e como tal curioso por saber e coñecer a verdade, aínda correndo o risco de atopala e levar sorpresas non desexadas.
Daquela os maiores falaban pouco diante de nós, só de cousas triviais e cando falaban algo que non querían soubéramos intentaban desfigurar a realidade da conversación.
A verdade só hai unha, aínda que tantas veces non concorde coa do veciño. Certo que as verdades doen e os hematomas que deixan, ás veces, non hai médico que os cure.
Na década dos cincuenta decir a verdade era moi  perigoso. Aínda que non estaba prohibido, naquela época falar mal do réxime podía significar a morte. O medo era moito e aos que tiñan o poder podíaos a soberbia e o odio. Moitos defensores da liberdade seguen enterrados nas cunetas e en fosas comúns. O medo era libre, e a liberdade estaba encadeada por un réxime fascista e os seus secuaces.
Como bo observador eu quería mirar para ver, escoitar para oír e saber o que pasaba naquela sociedade traumatizada, lacerada e sumisa nun afliximento interior que a consumía.
Agás os que tiñan o poder político, os caciques e algún que outro vendido, barrigas agradecidas, había moita fame, escaseza de todo, racionamento do máis esencial para sobrevivir. Máis ca medo, había pavor. O chivato, o delactor podía estar en calquera parte, incluso na familia.
Eu sentín os disparos (moitos) cerca da miña casa nos montes do Penedo, e tamén vin como transportaban xa mortos nunha padiola cara ao cemiterio a dos benqueridos veciños, que non fixeran mal a ninguén. Só dixeron a verdade, e iso doía moito aos canallas.  Non había perdón.
Dis que fuxiran da Benemérita cando os ías deter. Un accidente. Naquela época da posguerra de tolemia, odio, resentimento exacerbado, maldade, cruzada de exterminio contra dos  insurrectos (que defendían ao goberno elexido polo pobo) houbo moitos accidentes. A comarca de Ferrol non quedou atrás.
Non volvan aqueles tempos, xamais. “A guerra é a saída covarde aos problemas da paz”, frase que comparto, de Thomas Mann (1875-1955) escritor alemán, figura máxima do seu país do século XX quen tivo que se exiliar a EE.UU. cando Hitler tomou o poder. Escribiu infinidade de obras maestras, entre elas “Mario und der Zauberer”, mostra exemplar de análise psicolóxica e de diagnóstico lúcido da corrupción moral típica do fascismo.
Contoume un meu veciño xa volto da guerra mutilado, que de “milagre” salvou do “accidente”, dos outros dous camaradas que o chivato-delator estivera xogando unha partida ás cartas nunha taberna en mesa veciña á deles. O delito fora facer unha crítica entre os tres, sobre a carestía da vida, namentres tomaban tranquilos unas chiquitas de viño. O milagre, díxome, fora un bo cura que nos puido salvar a todos.
Daquela España era un país cerrado ao mundo, salvo á emigración interior e exterior. Nenos e nenas eramos felices, daquela maneira. Pouco tiñamos, pero pouco precisábamos xa que non coñeciamos os mundos de fóra; a comarca de Ferrol algo, e pouco máis.
Xa rapazolos ou nenos grandes os fin de semana, se non tiñamos que axudar nas faenas da familia faciamos quedadas, cáseque sempre na Pena do Castro ou no Campodarca, onde hoxe o cemiterio municipal de Fene. Iamónos comunicando uns con outros de boca en boca, na escola ou onde nos atopabamos. Ás veces tiñamos algún debate que ben pudieran chamarse filosóficos de primeiro grao. Nosos pais deben pensar que somos parvos, dicirnos que os bebés veñen de Paris, dicía Porota, unha mociña bonita e espelida que viñera de Arxentina.
Descutiamos de cando en vez daquelo que se dicía nas igraxas dende os púlpitos de que había un ser sobrenatural, bondadoso e todopoderoso que vivía arriba das nubes e que era sabedor de canto abaixo acontecía.
Se é tanto, como foi posible que morrera tanta xente na guerra civil, e como permitiu que morreran de accidente tan bos veciños, e a nai de Carmela morrera de parto deixando cinco pequerrechos que cabían todos nun paxe? Poida que quedara cego, ou estivera moi maliño de saúde. Puidera ser que emigrara ás Américas. Incluso algúns dicían, entre dúbidas, que ao mellor morrera.
Cousas de inocentes nenos e nenas da posguerra  nacidos para loitar pola liberdade e pola democracia. Mágoa que inda hoxe haxa que seguir na loita, xa que habemos unha gran porcentaxe, de españois –incluso universitarios con máster– que só aprendimos a dividir. Tropa do carozo, dicía a miña avoa Mari Pepa. Avanzamos ou recuamos