Europa ou o castelo de Barba Azul

Cando Baldonio voltou a Nerbia a tolemia adonouse da moitedume e acantazárono nas escadas da catedral, a el e a Falconete aos berros de: ¡Baldonio, temos fame! Que é que fixeches de nós? ¡Baldonio, falsario, escandaloso! Non cremos no teu arrepentemento!.Alá enriba Baldonio viu abrirse no ceo unha porta chea de luz. Remataron a pedradas, mentres Finamor,o seu sobriño e sustituto, saía do pazo acompañado do seu séquito. Achegouse ao defunto e díxolle con voz queda: ¡Amado tío! E agora... ¿que é que hai trala porta de palla? E pareceulle que o defunto sorría. 
Así remata a intrigante novela de Vicente Risco, La puerta de paja, censurada polo franquismo a pesares de pasar por novela católica. Risco o polémico galeguista que coidaba que saber é lembrar!. Risco o católico que ousou crear a Rosinda e enviar ao bispo Baldonio a Roma a conseguir que houbese unha Papisa, iso si para coroarse el Emperador e unir os dous poderes. Algo que hoxe acontece sen necesidade de Venusberg. 
É Baldonio, acantazado polo seu pobo un símbolo arquetípico a se repetir en cada rolda da cíclica historia? Non era de palla a porta, senón que estaba atrancada pola palla. A palla ou o feno que nos leva ao carro do Bosco. 
A vaidade humana dos homes vulgares ou hylicos, mais dunha materia frívola, de tona sen miolo, sen cerna, desarraigada. 
Non da materia marxista sagrada do obreiro demiurgo a se liberar. Tamén a vaidade dos pneumáticos que no canto de homes de espírito son homes de palla, de retórica oca e falsa, de datos combustibeis para enlear a viaxe de regreso a Itaca. 
A voltas coa Mitteleuropa risquiana do nacionalsocialismo que ía conquistar o paraíso perdido da tradición... As tebras de Occidente que durmía no faiado de Risco trala Decadencia de Occidente de Spengler. 
Hoxe remanece o Baldonio de Strandia, pecador en todos os vicios. E remanece a viaxe, e en Nerbia volve o pobo a coller os cantos. ¿Será a lei da compensación que fai que todas as cousas deste mundo se apoien no seu contrario? Quen sabe. Mais o Plutón Barrabás volve a abritar ao mundo!. 
Trala trunfo da ultradereita nas eleccións europeas. Trala trunfo da abstención (frieza, indiferencia, castigo ao sistema corrupto...) Trala trunfo temesiño da esquerda, nacionalista con ou sen estado de seu. 
Os europeos seguen a remexer en contedores de lixo polas noites na procura dos refugallos da sociedade do benestar na que malviven, mentres os traballadores escravos calan e arrean nas longas xornadas laborais, con medo a reclamar os dereitos conqueridos durante séculos de sangue obreira. No sul do sul, Africa, o grande continente da riqueza esmorece ou chouta os valados en coitela da séptima porta do castelo de Barba Azul!
George Steiner, xudío fuxido do holocausto, escribiu No castelo de Barba Azul. Aproximación a un novo concepto de cultura. Estou a reler esta clásico tan esquecido. É un interesante ensaio onde se deboura sobre o concepto de cultura e poscultura. ¿Pode a cultura salvarnos da propia barbarie? Non pudo a cultura salvarnos do holocausto nazi! 
Que poder ten a cultura dos salóns académicos, das universidades desvencelladas dos parlamentos e das ágoras da rúa? Que poder ten unha cultura elitista e burguesa, compangada co grande Capital ao servizo dunha clase social máis que enganar ou entreter ás clases oprimidas? Cultura e política divorciadas non son ren. 
A cultura popular é unha redundancia. Toda cultura ten a ser popular se é verdadeira cultura. Nin arredada do pobo, nin ao servizo do Capital, nin da ciencia-tecnolóxica, nin de credo ningún. A cultura ao servizo da ética igualitaria e plural. Cultura como cultivo da terra ao servizo da ecoloxía non de mercado. 
Estamos noutravolta coa sombra do noso inconsciente colectivo junguiano. Son os nosos pulos primitivos, animais os que nos levan á sombra doutro holocausto ou é a nosa humanidade fáustica dun poder sen medida, dunha cobiza sen control, coma un lume sen auga? A Europa en devalo entre a ánima e o ánimus. 
Europa Barba Azul, baseado no conto de Perrault, recollido da cultura oral bretona. Cando Judit, a que desexa redimir ao home, vai vivir con Barbazul atopa sete portas pechadas con chave no castelo. A primeira é a cámara de tortura onde viven pechados os tormentos de Barbazul. A segunda porta agocha o depósito de armas. A terceira o tesouro cheo de sangue que nos lembra que non hai conquista sen dano. A cuarta porta leva a un xardín onde a terra está bañada en sangue (Adán, o primeiro home significa sangue). A quinta porta leva a unha paisaxe cuberta dunha luz cegadora onde hai un nubeiro con tebras tamén sanguentas. 
A sexta porta condúcenos a un lago de prata que agocha as bágoas e dores segredas. A min lémbrame a Lucerna ou a Valverde. E, por fin, a séptima porta é a que lle causa pasmo a Judit, alí, ao desvelar o derradeiro misterio (perigosa curiosidade feminina tan castigada polo home) atopa abraiada ás anteriores mulleres de Barbazul en forma de Horas clásicas, ou fadas do tempo cíclico. Judit ten reservado o lugar da noite entre unha diadema de estrelas (Ai dos que levan na frente unha estrela...) E Barrabás fica só, como sempre estivo.
Este conto (do que tamén existe ópera, a do húngaro Béla Bartók) foi moi popular ata 1950. Acababa de rematar a Segunda Guerra Mundial co o holocausto e abríase a guerra fría. Sen terse resolto endexamais que papel xogo cada bloco no ascenso do nazismo. Aínda hoxe agardamos porque o Poder de Barbazul nos abra esa séptima porta ou dar nós coa chave. Mentres siga pechada Europa seguirá nas tebras de Occidente.

Europa ou o castelo de Barba Azul

Te puede interesar