Wenceslado Fernández Flórez: escritor en galego?

Carvalho Calero pon en dúbida que as dúas narracións en galego que existen asinadas por Fernández Flórez fosen escritas orixinalmente en tal lingua. Tería sido Leandro Carré, director da revista Lar, quen traducise as dúas noveliñas, escritas previamente en español polo narrador coruñés, autor, entre outras, de Volvoreta ou El bosque animado. Estamos a falar das novelas curtas A miña muller (1924), que sería o nº1 con que se estrearía a revista Lar, e d’ O ilustre Cardona (1927), que faría o nº27. 
As dúas narracións, seguindo o xenio tan característico do seu autor, pertencen ao xénero humorístico. Na primeira noveliña, o protagonista e narrador é un ser pusilánime, con absoluta falta de escrúpulos. 
Traballa como funcionario e pluriempregado como secretario de Hermóxenes Picouto. Casa con Herminia “por fachenda” e ela accederá aos seus galanteos por “innata coquetería”. Dinos case ao inicio do relato: “Aconséllovos que se aspirades a que unha muller vos ame fondamente e vos permaneza fiel, lle fagades comprender a tempo que tendes calo para toda violencia e para toda crueldade”.  
O seu grande erro fora terlle confesado a Herminia que por culpa del tiña morto o seu xefe, Hermóxenes Picouto. Non lle gardaba estima ningunha, aborrecíao, incapaz de soportar aquela enfiada de “lugares comúns” con que acostumaba adubiar a súa literatura epistolar, a súa escrupulosa orde nas cousas, o seu automatismo en todo, a súa reverencia por canto viña preestabelecido e, por tanto, sen poder dar pé a mudanza ningunha. 
Así que este odio socavado será o culpábel de que nunha xornada de caza en que acompañaba o seu xefe, nada fixese por salvarlle a vida. Caera nun tremedal, afundindo pouco a pouco sen el nada facer por tentar socorrelo. 
Un día que o noso funcionario baixaba os chanzos do Goberno Civil, rolara polas escaleiras até bater cun axitador comunista, provocándolle a morte e imposibilitando que a folga xeral fose celebrada. Será recompensado cun ascenso. Os seus compañeiros agasállano cun banquete, que seguiron a celebrar á noite na casa do homenaxeado coa escusa de lle levar a Herminia o ramo de flores que adornaba a mesa. A partir de aí, o comandante da garda civil frecuéntaa cando Hermóxenes non está. O seu marido sábeo, pero un día vira baixar polas escaleiras o susodito. Hermóxenes vese na obriga de ter que botar a Herminia da casa, mais esta faino saíndo polo balcón e, xa que logo, mátase. 
Debido a esta sucesión de mortes, os espectros presentábanselle habitualmente, pero el nin se inmutaba. Tan só cando se produza o feito máis extraordinario de todos: Hermóxenes e Herminia preséntanse xuntos e á mesma hora (non era o seu costume), momento da eclosión final. 
O noso protagonista saía de mañá da ducha no instante en que puidera ver o espectro de Hermóxenes declarándoselle ao da súa muller. Despois Hermóxenes saía para a súa oficina e eles dous detrás, para desapareceren do seu campo de visión e nunca máis voltar a saber deles. 
A segunda narración en galego, O ilustre Cardona, máis parece obedecer ao propósito de contribuír ao crecemento editorial de Lar e auxiliar deste xeito o seu amigo Carré que a outra razón diferente. De feito, esta noveliña xa fora editada na revista La novela de hoy en español catro anos antes. Leandro Carré separárase do seu socio na revista, Ánxel Casal, para emprender esta nova etapa desde a rúa da Franxa. O feito de non se faceren coa maquinaria de imprenta en propiedade até maio de 1925, obrigara a que os cinco primeiros números da revista tivesen de ser editados pola imprenta Moret. 
A trama desta narración desenvolve a idea de como a fama do artista carece de sentido cando non vai acompañada de recursos económicos nin de quen axude a pular o artista. 
Falamos de Ramiro Cardona, un insigne poeta. Traballa como funcionario e é desprezado polo seu xefe de negociado. Os compañeiros tómano por un excéntrico aloucado e os editores convénceno de que os versos non se venden. 
O deputado Crisanto Cedrón (Ramiro Cardona fora secretario del durante un tempo) estima a súa valía como poeta e necesítao para sacar adiante os xogos florais do seu distrito. Coñece a Luis Beltrana, o poeta premiado, un novo soñador e admirador seu, que desexa seguir os seus pasos. Xustina, irmá de Cardona (moran xuntos), vive instalada na perpetua mentira do seu irmán,  reputado e acaudalado poeta que, disque, renuncia á vulgaridade do diñeiro que se lle pretende dar pola súa obra. Xustina está moi doente e precisa de coidados. Xustina, e a pesar da franqueza de seu irmán en confesarlle a mentira que é toda a súa vida, non o quere crer. Así que é deste xeito, coa crédula de súa irmá pensando que todo ha de saír ben, como termina a narración. 
Wenceslao Fernández Flórez tería albergado bos propósitos, encamiñados á difusión da cultura e da lingua galega nun sentido xenérico. 
De feito, sabemos que, xuntamente con personalidades como as de R. Cabanillas, o Marqués de Figueroa, V. Risco ou Portela Valladares, contribuíra ao patrocinio d’ As Roladas, periódico que aspiraba a difundir as ideas rexionalistas da maneira máis popular e sinxela. Fernández Flórez faría parte tamén dos colaboradores da revista Nós, se ben nunca materializaría ningunha achega. Sen dúbida, Leandro Carré sería a man na sombra que levase a cabo a “revisión dos textos orixinais encamiñado a unificar a ortografía, e mesmo a morfoloxía e a sintaxe daqueles”, como afirma Carvalho Calero. Porén, o seu non será caso único, pois o mesmo cabe sospeitar de Leandro Pita Romero, da súa única novela O anarquista (1924), e doutros.  
Que facer, pois, con respecto a Fernández Flórez, á súa adscrición literaria no corpus literario galego? Se, como algúns afirman, na verdade escribiu el esta primeira novela en lingua galega, non hai dúbida que debe facer parte da nómina dos escritores da nosa literatura, ten que estar nos manuais, aínda só sexa de xeito anecdótico. Caso contrario, se ambas as obras fosen simples traducións desde o español, automaticamente deixaría de facer parte da nosa literatura. En suma, un difícil nó por desfacer que, se callar, nunca acabará de ser desatado por completo. 
 

Wenceslado Fernández Flórez: escritor en galego?

Te puede interesar