O presidente da Comisión Europea, Jean-Claude Juncker, entoou un inesperado mea culpa. Despois de se entrevistar no pasado mércores co novo ministro grego das finanzas, acabou por confesar publicamente que a troika tiña pecado contra a dignidade de Grecia, Portugal e Irlanda. Referíase á xestión feita por esta durante os respectivos rescates a que se viron abocados os tres estados.
Non obstante, aínda quixo subliñar o carácter pouco democrático de que se dotan a Comisión Europea, o BCE e o FMI, e que exixe dunha inmediata revisión. Criticou a actitude do anterior comisario, o portugués Durão Barroso, simple correa de transmisión do ditado pola troika, cego e xordo ante as situacións de emerxencia humanitaria que en Grecia, ou no seu propio país, se están a vivir desde que comezaron os rescates coa aplicación de políticas de extrema austeridade.
Desde o momento en que a feroz crise económica tomou asento no primeiro mundo, a dignidade de moitas persoas deu en cambalear. Gobernantes, empresarios e banqueiros –non necesariamente por esta orde–, teñen movido os fíos como avezados titereiros para nos manexar cal monicreques. Os diferentes tipos de recortes sociais (sanidade, educación, salarios, etc.), de liberdades individuais (Lei Mordaza...), de destrución de emprego, de desafiuzamentos, de modificación do Código Penal, da falta de independencia do Poder Xudicial, etc. teñen socavado o pouco do orgullo que aínda pode restar a moita xente, tamén en España, saqueada por certos patriotas españois, oufanos cos seus elocuentes distintivos “rojigualdos”, con españolísimas e copiosas contas bancarias abertas en Suíza, Andorra e demais paraísos fiscais espallados polo mundo fóra.
O Movemento 15-M foi resultado, á fin e ao cabo, de todo este vórtice de despropósitos e do enorme malestar que ten provocado. O sistema político bipartidista, lonxe de representar de xeito eficaz os intereses dos cidadáns, ten secuestrado a participación real dunha parte relevante da cidadanía. A petición dunha democracia máis participativa, libre das ataduras do anquilosado sistema gobernante, ao ditado dos bancos e distintas corporacións, e dunha división real de poderes, é o que se demanda desde diferentes palestras e foros. É evidente que o que vén de suceder en Grecia é consecuencia dunha situación que, senón igual á española, garda semellanzas con ela. Se cadra é nese espello que moitos destes indignados desexan verse reflectidos, ansiando para aquí un resultado similar. Os ares de mudanza, de que unha outra Europa tamén é posíbel, xorde agora no sur do continente. Velaquí o máis inmediato asunto por resolver, co estado de dereito e social ameazado de quebra.
Ora existen outras inxustizas que, sen atacar directamente á saúde ou ao estómago, poden chegar a ferir tamén a nosa dignidade. Con vida milenar, a lingua propia, orgullo de nobres e poetas, prestixiada alén dos seus lindes, código lírico de Afonso X de Castela, e espallada por todo o orbe ao longo do Camiño de Santiago, cultivado por aragoneses, sicilianos e outros, fraxilízase na actualidade debido á estulticia duns poucos. A falacia do Decreto de Plurilingüismo, que fixo restar presenza real do galego no sistema escolar, e até prohibiu ‘de facto’ a impartición de materias de ciencias neste idioma, que minguou a súa xa cativa implantación no ensino infantil, conseguindo que moitos meniños, cuxa lingua doméstica é esta, acabe por desertar dela, está mesmo a converter as camadas máis novas en verdadeiros inútiles orais na lingua propia, cando non en prexuizosos seres que nunca admitirán a importancia real de falala e defendela.
Mudar a mentalidade das persoas é misión básica neste empeño, non só da escola, sabémolo. Pero a escola é unha das patas en que debera ser fortalecido. Oxalá que a sinatura do convenio de Feijoo co primeiro ministro de Portugal a respecto da impartición do portugués na Galiza contribúa a gañar en estima pola lingua propia, xa que o seu coñecemento facilita a aprendizaxe e profundamento no portugués.
Após o decretazo, talvez sexa a mellor das bazas para o rescate da lingua propia, visto como ferramenta útil para chegar ao portugués, idioma prestixiado e extenso. Mais tamén o reduto familiar en que haxa convicción por que o galego se manteña, firme e digno, ao igual que a dignidade ferida da familia Joad de As uvas da ira, é o baluarte que aínda nos resta. Na narración, a solidariedade familiar funciona mellor que o propio estado, pois este deulle as costas aos seus cidadáns. Só coa familia e cos campamentos creados tras o New Deal de Roosevelt, onde a policía –que era corrupta– non tiña xurisdición, e con préstamos xustos para poder comprar, foi como a xente conseguiu ir escalando en cotas de dignidade, aínda que a familia Joad non a perdera de todo. E é que a mai protectora e educadora dos Joad fixera, ao final, os deberes das institucións do estado, analoxías tan actuais hoxe que aínda nos seguen a conmover e dar que pensar.