Saber ser, saber estar

Abofé que non adoito ler as necrolóxicas dos xornais, a non ser as dos diarios portugueses que adoitan traer fotos e textos curiosos, para nós, os foráneos, comezando polos iniciais “Participações”, “Missa do 30º dia” e por aí. Malia ter descuberto este costume hai ben anos segue a chamarme atención, algo que, de certo, non sería así de vivir asiduamente en territorio lusitano. Pasaría as páxinas unha a unha, como fago aquí, mais sen lle dedicar maior atención ós contidos. Si lles presto maior atención ós obituarios, que diferentes diarios teñen como sección permanente, malia que son consciente de que en moitos se esaxeran as virtudes do defunto. Os autores dos textos son, naturalmente, amigos ou, cando menos, non inimigos.
É evidente que son palabras escritas por encargo. O que ten máis graza é o que teño visto tantas veces en actos relixiosos –católicos, naturalmente– onde o oficiante se sentía na obriga de falar do defunto e, como non o coñecera nin de vista, largaba un discurso dando conta de virtudes que non foran precisamente as que adornaran a vida de quen acababa de falecer. Son estas cousas de deuses e de relixións. E entre nós, como deixes ben clariño o que queiras que fagan contigo ó morrer, lévala clara, poden facer contigo calquera perversión. Comezando coas empresas que viven da morte.
Elas fan e desfán rutinariamente todo e de todo, a non ser que alguén se encargue de lle dicir o que realmente quere que se faga. Ou non cobran abondo? O primeiro o da caixa, madeira e acolchados á parte. De entrada vanche meter enriba da tapa un crucifixo. Hai anos que me contaba un coñecido que andaba neste negocio que os xitanos protestaban porque lles poñían a cruz con equilibrista, algo contrario ás súas crenzas. A cruz si, pero o equilibrista... fóra de aí! O segundo o da necrolóxica nos xornais. Como ninguén diga nada, ó falecido, ou falecida, vaille caer unha cruz ó lado do nome con total seguridade. Aínda que esa persoa non tivera a máis mínima relación coa igrexa en toda a súa vida. Foi así de sempre, ten costume de dicir a xente “ben pensante”.
A tan repentina como inesperada morte de Rosalía Mera levou o seu nome a moitas páxinas de diferentes xornais. Como as necrolóxicas ocupaban cantidade de espacio chamaba a atención que ningunha delas levase cruz. Por bos compañeiros e amigos da Universidade da Coruña, relacionados co mundo da pedagoxía e da psicoloxía (Pancho, Xurxo..., colaboradores de anos na Fundación Paideia), souben desde case sempre das actividades de Paideia e de quen era Rosalía Mera, a quen nunca cheguei a coñecer, aínda que estiven ben veces nese magnífico edificio da praza de María Pita, e antes en Rego de Auga. Temos falado de diferentes cousas da señora, mais nunca das súas crenzas relixiosas. Meu bo amigo de vello, Vicente Araguas sempre di que se pode ser rico e comunista, así como que non é posible ser católico e rico. Tal cal, porque os códigos non cadran.
A muller máis rica de España, como quedou demostrado palpablemente, católica non era. Comunista non o sabemos, aínda que sempre se manifestou pola esquerda e os amigos asesores citados sempre andaron por esas. Con todo, non convén esquecer que no enterro, aínda que non houbese acto relixioso, botou unhas palabras o párroco de Liáns, un cidadán con dereitos.
E ó carón das necrolóxicas de Rosalía Mera batín con outra, non só sen cruz senón tamén en galego, do camarada Molinuco. Son exemplos de coherencia, de savoir faire.