A caída da rede

A rede de espionaxe alcanzou un notable tamaño en pouco tempo, pero con catro defectos. Non estaba ben compartimentar e os diversos grupos coñecían detalles uns doutros. Utilizaba unhas claves relativamente doadas de descifrar, a información delicada era compartida por conversacións informais entre os seus membros e -sobre todo- a incontinencia sexual do seu xefe Lorenzo San Miguel Martínez, que cultivou numerosas relacións amorosas nas localidades visitadas,  provocou friccións cun colaborador que foi quen alertou as autoridades franquistas.
O caso é que a Guardia Civil decidiu abrir en outubro de 1943 unha investigación na Fábrica de Armas de Trubia (Asturias), tras recibir informes de varios confidentes que alertaron sobre a posibilidade de que se estivese a exercer certa espionaxe tendente a controlar a produción e a nacionalidade dos visitantes, preferentemente militares.
É detido Libertario García García, que tiña 24 anos, estaba casado, era natural de Quirós (Trubia) e de profesión gruísta na fábrica de armas. Revelou que “un tal Mauro Miguel Estévez García propúxolle facilitar datos sobre a produción de armas e munición da empresa, a donde dirixíanse os pedidos e si recibíanse visitas de estranxeiros, especialmente militares”. Debía facilitar estes datos a un tal Juan Martínez Martínez (como sabemos, o nome falso que utilizaba Lorenzo San Miguel Martínez) cada quince días e a cambio recibiría 250 pesetas en man. O contacto facíase en Sama de Langreo, na casa de Consolo Argüelles Díaz, “noiva do devandito Juan Martínez Martínez”. No interrogatorio confesou que faría isto entre 30 e 40 veces.
O interrogatorio debeu ser “especialmente convincente”, porque Libertario García García deu unha serie de datos que deberon deixar estupefactos aos seus interrogadores. Revelou que nas súas conversacións con Juan Martínez Martínez, leste habíalle devandito que tiña axentes ao seu servizo en León, Burgos, Santander, Bilbao, Coruña, Gijón, Ferrol e outras localidades, que lle ensinou fotos da batería costera de cabo Prioriño (á entrada da base naval de Ferrol) e que había un tenente coronel nesta cidade que cooperaba facilitando información. Posteriormente rectifica e di que se trataba dun tenente coronel de Enxeñeiros de Coruña. Os interrogadores, obviamente, déronse conta de que se trataba dun asunto que se saía da rutina habitual. Tamén sinalou que a súa clave era unha letra “O” estampada en tinta chinesa cunha flor debuxada. Cabo reflexionar sobra a imprudencia de San Miguel ao revelar tanta e tan valiosa información, de xeito innecesario.
A raíz desta declaración comeza unha cadea de detencións que empezan con Consuelo Argüelles Díaz e Mauro Miguel Estévez García. A primeira declarou no momento da súa detención que levaba dúas semanas e media que non sabía nada de o, que nunca falaron de temas políticos pero que se vía claramente que era de esquerdas. Entregou algunhas fotos do seu noivo e recoñeceu que na súa ausencia, recollía sóbrelos e gardáballos.
Cumprindo o protocolo de actuación, a policía tamén interrogou ao seu veciño Florentino Arias Moral, e o que parecía ser un simple trámite xogou un importante papel en todo o que se desencadeou a continuación. Resultou que non só coñecía a Juan Martínez por mor das visitas á casa da súa veciña de portal, senón que tramara certa amizade, ata o punto de que este lle buscou un traballo nun taller eléctrico de León chamado ?A Voz de León?, onde cobraba 10.5 pesetas ao día. Ademais, Juan Martínez dáballe unha gratificación de 300 pesetas por facer un ou dúas viaxes ao mes a Coruña e Ferrol, levando uns sobres pechados e lacrados que debía entregar e recibir outros a cambio. O seu contacto coruñés era un tal Angelín e debía verse con el no bar Minerva da cidade herculina. Despois, viaxaba na liña de autobuses “O Ideal Galego” ata Ferrol, onde na mesma parada esperáballe un tal César para facer o intercambio. Informou tamén do domicilio de residencia de Juan Martínez na Quinta Travesía de Mariano Andrés, da cidade de León.
Florentino Arias Moral declarou á policía que sospeitou que todo iso tiña con ver con algún asunto de espionaje e tras unha discusión con Juan Martínez- volveuse aos cinco meses a Sama de Langreo onde se atopaba en situación de paro. Fixo ademais, outra revelación moi interesante: oíra que un tenente coronel de Ferrol de nome Santiago Saiz podía ser axente da rede. Máis tarde informou que non sabe o nome do tenente coronel de Ferrol, dicindo que o que dixo de Santiago Saiz era equivocado, unha confusión. Non sabe si é do arma de enxeñeiros ou de infantería, pero di que pediu “unha barbaridade” para facilitar planos detallados das baterías (30.000 pesetas e un soldo mensual de 1000 pesetas ao mes), ignorando si tales cantidades entregáranselle.
Tamén sinalou que Juan Martínez frecuentaba dous bares en León, O Pico e A aguia, onde ás 13 horas de determinados días reuníase cun señor que viña de Madrid para intercambiar sobres e diñeiro. Preguntado sobre si Juan Martínez tiña algunha persoa que lle trataba asiduamente, informa dun tal Manuel Rivero San Juan, que vivía en cálea Soro de Quiñones 13, 2º dereita. Pola información, parecía tratarse dun enlace. Tamén lles informa das súas visitas a unha casa próxima ao aeroporto de León.
Paralelamente detívose a Mauro Miguel Estévez García, gijonés que vivía no barrio da Calzada, duns 27 anos, axudante de calderero na Constructora Gijonesa. Confesou que foi contactado por Juan Martínez Martínez, para proporcionar datos dos buques que entraban e saían do porto. Reuníase para entregarlle a información no Café Larrieta e a cambio recibía 200 pesetas mensuales. O seu contraseña era R-11 e logo outra, aínda que ignora a letra. Trasladouse a Ferrol en agosto de 1942 para entrevistarse co mestre armeiro César Quiñones, de artillería de costa 2, e nesa reunión suscitóuselle que fornecese os planos da batería de costa, aceptando. Un amigo seu, marinero do Císcar. Álvaro Tébar actuaría como axente. Entrevistáronse con el. Era da Calzada. Logo releváronlle porque era mal axente.
A partir destas primeiras detencións, iniciouse con gran rapidez e facilidade a total desarticulación da rede. O primeiro informe policial debeu deixar estupefactos ás autoridades, xa que atoparon unha organización que tiña axentes ao seu servizo en León, Burgos, Santander, Bilbao, Coruña, Gijón, Ferrol e outras localidades.
O 26 de outubro de 1943, o Delegado de Orde Pública de Asturias José Blanco Novo,  recibe a orde de desprazarse a León para deter a Juan Martínez Martínez, descoñecendo nese intre a súa verdadeira identidade. 
Para iso empezarán detendo a Manuel Rivero San Juan. Antes de abrirlles o piso, arroxou pola fiestra unha maleta, que caeu a un descampado. Isto pasou desapercibido para os axentes, pero non para a porteira do inmueble, unha anciá de 70 añas chamada Elvira Gordón Álvarez, que lles informou posteriormente. Atopada a maleta resultou ser un aparello transmisor receptor de radio, do modelo usado polo espionaje inglés, co correspondente código de claves. 
Manuel Rivero San Juan informou que o tal Juan Martínez Martínez chámase en realidade Lorenzo San Miguel Herrero e ofreceuse a levarlles ao seu domicilio, na Quinta Travesía de Mariano Andrés, 17 primeiro piso e ao atoparllo baleiro, infórmalles que ten alugada unha habitación na casa que á súa vez teñen alugada o matrimonio formado por Gabriel Carrizo Mirante e María González Pardo, no paseo de Sagasta 34, 5º piso. Atopáronllo durmindo na cama, pero antes de detelo, botou man dunha pistola para defenderse e un dos gardas civís disparoulle feríndolle de gravidade e falecendo pouco despois.
En Ferrol, as irmás Beatriz e Elena foron vixiadas durante quince días para comprobar se nelas se observaba algo anormal ou recibían a visita de Anxo Monge Antón, dando resultado negativo. 
Nun informe reservado da Comandancia General del Departamento Marítimo de data 22 de novembro de 1943, dise que “ el teniente de navo Sidney Arlington vino a Ferrol y hay indicios que pueden hacer presumir que su objetivo era recoger al segundo jefe del espionaje descubierto, cuyo jefe residía en León, pues ese segundo jefe no pudo ser detenido en Bilbao, donde al parecer tenía su residencia”. El informe también indica que “el británico, sabiéndose observado, se retiró”.