OS CRUCEIROS GALEGOS. O ESTADO DA CUESTIÓN

Unha vez que o ano 1982 firmou a Convención para a protección do Patrimonio Cultural e Natural da Humanidade, España ocupa o terceiro lugar dunha lista que encabezan Italia e China, sendo 44 os sitios e monumentos españois que posúen o galardón de Patrimonio Mundial. Ao longo do territorio nacional aparecen desde as Covas de Altamira e a Catedral de Burgos ata a Alhambra de Granada e as construcións modernistas de Gaudí.
Nesta ampla lista, a Comunidade de Galicia está representada polo Centro Antigo e Catedral de Santiago, a Torre de Hércules coruñesa, a Muralla romana de Lugo, e dúas mencións do Camiño de Santiago, o Camiño Francés desde o ano 1993 e o Camiño do Norte desde o ano 2015. No que atinxe a nosa cidade, non aparecen nesa lista nin Ferrol da Ilustración, para cuxa frustrada inclusión comezaron os trámites vai facer quince anos, nin o Camiño Inglés que, froito da desidia e a ignorancia, non se soubo xestionar nin desde a Deputación Provincial nin desde o propio Concello de Ferrol.  
Seguindo con Galicia non aparecen nesta lista do Patrimonio Mundial os cruceiros e cruces de pedra galegos, nin tan sequera se inclúe como BIC (Ben de interese cultural) do Patrimonio Galego ningunha das nosas 12.000 cruces de pedra, algunhas dos séculos XIV e XV, moitas de contrastado interese artístico e todas elas senlleiras obras da arte popular, repartidas ao longo de toda Galicia, sinais de identidade de nosa Comunidade e referente das súas prazas, camiños e encrucilladas.
Fai poucas datas rematou en Ourense o VII Congreso de Cruceiros e Cruces de Pedra, continuación dos celebrados pola Asociación dos Amigos dos Cruceiros nos anos anteriores en Poio, Ponteareas, Santiago de Compostela, Lugo e Monforte de Lemos, onde tiven a oportunidade de presentar unha serie de relatorios sobre diferentes cruces de pedra do Territorio EFO (Eume, Ferrol e Ortegal), casos do ferrolán Cristo da Tahona, o Víacrucis do monte de Chamorro, os cruceiros do Camiño Inglés e do Camiño Vello de Teixido, as cruces de pedra do Camiño dos Arrieiros, e os cruceiros de pedra serpentina de Moeche, Cedeira e As Somozas. 
No Congreso de Ourense, presentáronse por investigadores e especialistas unha serie de traballos variados sobre estas obras, tanto no que atinxe aos seus aspectos artísticos e históricos como aos seus valores etnográficos, costumistas e de relixiosidade popular. Pola miña parte tiven a ocasión de presentar os cruceiros do concello de As Pontes. Ao longo do traballo descríbense unha serie de trinta cruceiros e cruces altas de pedra que se levantan no termo, a maioría con figuración, e dez cruces baixas, camiñeiras ou de mala morte.        
Ademais de denunciar no meu relatorio o desleixo que sofren moitos cruceiros galegos e da falla de atención pola parte da Administración (sexa municipal, provincial e autonómica) e da mesma Igrexa, que semella non entender que os cruceiros forman parte importante das devocións populares, expuxen unha vez máis aos asistentes ao Congreso a teimuda ignorancia dos sucesivos responsables de Cultura do Concello de Ferrol que levan anos descoñecendo o valor patrimonial dunha xoia medieval como é o Cristo da Tahona.     
Entre os acordos tomados pola nosa Asociación de Amigos dos Cruceiros estivo o de elaborar unha relación dos exemplares máis sobranceiros entre os milleiros de cruceiros e cruces de pedra espalladas ao longo da Comunidade de Galecia, obras que soamente atopan protección polos seus veciños, os seus auténticos depositarios históricos. 
De xeito específico acordouse pedir á Xunta de Galicia a consideración de BIC (Ben de Interese Cultural) para unha serie de cen cruceiros, repartidos polas catro provincias galegas, como senlleira representación deses miles de cruceiros espallados por Galicia.
 

OS CRUCEIROS GALEGOS. O ESTADO DA CUESTIÓN

Te puede interesar