Discrepancias perante as reformas (CXII)

Discrepancias  perante as reformas (CXII)
Villar Ponte por Mariano Miguel en 1924

Remataba a entrega anterior lembrando as moi negativas críticas que, n’A Nosa Terra, de 1º de novembro de 1923, se lle facían a Antón Villar Ponte (“Tamén vimos no mitin falando de política e facendo política a algún que constantemente veuse chamando ‘apolítico’. ¡Se non te conocéramos”.
Como xa quedou dito, o mitin en cuestión era o que tivera lugar na Casa do Pobo de Betanzos, organizado pola Federación Provincial Agraria, o domingo 21 de outubro de 1923.
El Orzán, de 23 de outubro de 1923, na crónica “En Betanzos / Mitin agrario”, dera conta do acontecido e nun momento da mesma relataba que “Cuando uno de los oradores tronaba contra el caciquismo, un ‘irmán da fala’ que asistía al acto le interrumpió diciéndole:
—Tamén vosoutros sodes caciques, que fúchedes a tomar parte n’as eleuciós en favor dos candidatos monárquicos.
Esto originó un pequeño revuelo, siendo el interruptor detenido por algunos concurrentes”.
As cousas parece que non foron tan así, tal e como as explicaba A Nosa Terra, do que xa deixei constancia.
Na súa colaboración habitual no diario vigués Galicia, o 21 de setembro, o mesmo día do mitin betanceiro, Villar Ponte publicaba “Nuestros articulistas / ¿Qué es el agrarismo gallego y cómo será el nuevo partido agrario?, onde deixaba ben clara a súa adscipción ao movemento agrario:
“Nosotros por nuestra significación ideológica dintorneada con trazos firmes desde hace algunos años, casi día a día, sin dejar márgen para la duda y la nebulosidad como creadores de una nominalización sustantiva  base de un nuevo sentimiento reginal que es empalme de tradición democrática y de futurismo trascendente, a la hora de ahora en que corren costas para todos y para todo, queremos salir al paso de los escrúpulos que nos asaltan poniendo una vez máis a prueba la plena rectitud de los imperativos de nuestra conciencia. Porque nosostros mismos que aparecemos inscriptos  en las filas del partido agrario, ignoramos a dónde vamos. Y al igual que a nosostros habrá de acontecerles a muchos, incluso de los que de más conscientes se precian”.
Entendía o xornalista e boticario vivariense que a “implantación del nuevo régimen os sorprendera cando aínda non chegaran a vertebrar “una ideología céntrica y trascendente” e sen tratar o tema da “personalidad regional”, o que podería levar a deixar sen programa o agrarismo galego. Se non se resolvía ese tema, se non se conseguía desenvolver a personalidade galega, podería acontecer que a nova España do Directorio, se lexislaba ben, podería acabar co caciquismo, mais en Galicia, xa libre do caciquismo “adjetivo fruto del viejo régimen, nos veremos presos, por aherroamiento de nuestra economía y de nuesttra espiritualidad, en las mallas de otro caciquismo sustantivo: el de las regiones fuertescapaces de pesar, por muy libres de caciques políticos que nosostros y ellas nos hallemos, en las decisiones gubernamentales de España.Los intereses colectivos de los puebloes están lejos de la fraternidad, aún perteneciendo a un mismo Estado”. Consecuentemente, vía urxente unha definición categórica do agrarismo galego. Impúñase a “cristalización de ideas y procedimientos” e que “cada uno diga calaramente a donde va, y que todos sepamos a donde vamos todos y cada uno...”.
Creo que este artigo, como outros do propio Villar Ponte, pretenden xustificar a súa presenza en determinados foros e acompañado de xentes ben diversas.
Semanas despois, Villar Ponte, sen citalo polo nome, volvía ser obxecto de duras críticas na sección “En poucas verbas”, d’A Nosa Terra, de 1º de decembro de 1923: 
“’Desconfiade dos que queiran camiñar moi de presa. Os que queren camiñar de presa son os de temperamento político’.
“Con eses ‘redentores’ e ‘apóstoles’ que suplantan o caciquismo individual pol-o caciquismo sindicado, que atrai os labregos, francamente nós non podemos aliarnos”
Estas son verbas dun ‘apóstol’ na revista A Terra de Bós Aires.
O ‘apóstol’ de referencia presentouse xa nunhas eleiciós, inda que sen conquerir o posto que cobizaba no concello da Capital de Galicia. Agora anda predicando política agraria...
Haibos cousas, que nin que o diaño as amañe”.
Nas tirantes relacións entre as dúas Irmandades, a da Fala e a Nazonalista Galega, case sempre Antón Villar Ponte estivo no centro das discordias. E aínda había de estalo máis, como é sabido, cando o directorio afrontou determinadas reformas.
A prensa do martes 15 de xaneiro de 1924 recollía nas súas primeiras planas o texto do Real Decreto destituíndo as deputacións que aparecera na Gaceta de Madrid dous días antes, o domingo día 13. A “Exposición” do mesmo comezaba:
“Señor: Dentro de la realidad política española, está el que muchas de las corruptelas que el Directorio se propuso extirpar y que ha extirpado de los Ayuntamientos, tienen cabida en la mayoría de las Diputaciones provinciales. Tales circunstancias aconsejan a este Directorio Militar el observar con las Diputaciones un criterio igual al empleado con las Corporaciones municipales”. Xa que logo cumpría sustituír os deputados para constituír unhas deputacións “por la libre selección, medio éste el más eficaz para evitar los inconvenientes anejos a todas las circunstancias de esta índole, bien entendido que, al renovar las Diputaciones, anhela el Directorio que los elementos que sean llamados a integrarlas con carácter personal, sí, pero plenas de autoridad, sean personas conocidas por su experiencia y especiales conocimientos que de la región precisan, para dibuar el germen futuro  que ha de servir para cambiar el actual estado de cosas y curar muchos de los males presentes”. Serían os goberndores civís os encargados de designar os novos deputados. O artigo sexto do Real Decreto referíase a que as novas deputacións poderían propor a constitución de “Mancomunidades u organismos regionales oficiales semejantes que respondan a fines de mejoras, los cuales serán autorizados cuando se compruebe la necesidad de su creación, pero a base siempre de la más intangible unidad de la patria”.
Ao tempo, os xornais en xeral informaban de que en determinados sitios xa foran designados algúns deputados e que deputados provinciais cataláns manifestaran que non aceptarían o cargo.
Dicía El Ideal Gallego: “Ha sido firmada por cerca de 80 diputados provinciales la declaración en la que hacen constar que no intervendrán en la gobernación y constitución de las Diputaciones y la Mancomunidad, mientras éstas no sean constituidas por medio de elección popular”. Tamén informaba o diario católico e rexionalista coruñés, tomándoo de La Veu, de que “No son arrojados, los actuales diputados, de sus puestos por impericia o ineptitud, sino por tener, de los problemas catalanes, distinto concepto que el sintetizado por el Directorio; es reconocida su buena gestión; son sustituidos únicamente por sus ideales políticos”.
Pola súa parte o diario Galicia -próximo da ING- publicaba ese mesmo martes 15 de xaneiro de 1924 o editorial “La renovación de lo irrenovable / Ni las Diputaciones, ni las provincias tienen razón de ser”. Comezaba: “Ya han sido disueltas las diputaciones provinciales. Y están renovándose, con hombres escogidos por la voluntad del intendente gubernativo de cada provincia.
La medida tiene una significación simpática, que hemos de glosar. Es innegable que viene desposeer a los viejos mesnaderos de la política de los baluartes en que defendían los últimos vestigios de su esplendor esmoreciente. Aunque esa expropiación, claro es, no ha de lograrse en absoluto –contrariando los propósitos honradamente apoliticistas del Directorio– porque no todos los nuevos padres de la provincia han de cortar la placenta que, más o menos encubiertamente, les vincula con alguno de los primates derrocados”. Incidía, máis aló destes aspectos externos, en que a medida fose dar frutos xa que afectaba a “organismos decorativos no susceptibles de regeneración”. Para o editorialista, as deputacións eran “cuerpos artificiosos de fingida representación popular, creados sobre una absurda división provincial” que tiñan na política de España “una historia de desoladora esterilidad”.
Non habería, pois, que renovar o irrenovable senón aproveitar a elocuencia do seu fracaso para facer outra cousa. As deputacións non tiñan razón de existir, como non a tiñan as provincias, pensaba o autor do texto, posiblemente Paz Andrade.

Discrepancias perante as reformas (CXII)

Te puede interesar