Berlín. Sinfonía dunha grande cidade

Este filme alemán, cuxo título orixinal é Berlin. Die Sinfonie der Großstadt, é do ano 1927, e, por tanto, silente, aínda que envolvido desde 1986 por unha nova banda sonora. Nova, pois o filme fora concibido de inicio para ser acompañado por unha partitura de Edmund Meissel, desaparecida durante décadas, e recuperada en 2007, mais cunha copia sonora alternativa que fora composta con posterioridade. Un filme documental, tan extraordinario como sorprendente, e ennobrecido coa música do grupo catalán Pegasus interpretada en directo no Jofre, que tivemos o privilexio de ver e escoitar no pasado 11 de febreiro. 
Inaugurábase así un breve ciclo de cineconcertos, cuxa seguinte actuación contará coa presenza de Jordi Sabatés, para amenizar Sherlock Jr., de Buster Keaton, e coa agrupación viguesa Caspervek Trío, que o fará con The kid, de Charles Chaplin, no 11 de marzo e no 28 de abril respectivamente. Iniciativa que aplaudimos vivamente desde esta palestra e, por tanto, lles recomendamos. Espléndida fita e non menos espléndida música de Pegasus, enorme banda de jazz-rock progresivo que nos deixou atónitos coa pasaxe dos diferentes episodios do documental, levados cadenciosamente pola man do director alemán Walter Ruttmann.  
Dito documental encádrase dentro do chamado expresionismo alemán, cuxo reflexo vemos na exteriorización das emocións e diversos aspectos relativos á psicoloxía, pois é o modo en que a realidade desexa ser expresada. Realidade que non deixa de ser, como cabe esperar, moi persoal, intuitiva, de modo que o interior do artista, nomeadamente o seu director, aínda que tamén os seus coguionistas, Carl Mayer e Karl Freund –este último, ademais, director de fotografía–, contribúen co seu selo para este efectismo. De feito, son os encadeamentos e outros efectos de truca –esa máquina que serve para facer trucaxes, quer de ampliación, quer de redución, etc.–, alén da calidez fotográfica do branco e negro con tanta diversidade de encadres e movementos de cámara, en que se fai máis perceptíbel esta visión tan persoal e moderna, imputábel esteticamente a dito movemento. 
A historia que se nos conta no filme transcorre, en aparencia, durante unha única xornada. Un tren, a varios quilómetros da capital alemá, circula en dirección a esta, en clara alusión á idea de modernidade e viveza que se nos quere ir mostrando. Ás cinco da mañá, xa en Berlín, grupiños de persoas que regresan do ocio nocturno crúzanse con operarios que van para o seus postos de traballo nas fábricas, as cales vemos por dentro: embotellando leite, fabricando pan, papel, procesando ferro e aceiro... A cidade, en fin, vai acordando e vémolo representado a través de diversos medios de locomoción (tranvías, autobuses, carros, bicicletas...) subliñándonos a idea da actividade. A limpeza das rúas, por medio de camións providos dos máis modernos accesorios, dan fe do progreso, así como a enorme cantidade de mulleres que se dirixen aos seus traballos, o que ofrece unha impresión de absoluta normalidade. As persianas das casas que se abren, as dos comercios, os vendedores de hortalizas e froitas que saen cos seus carros para venderen na rúa, os nenos que van á escola ás oito da mañá, os gardas que regulan o tránsito... 
O ritmo matutino é, pois, frenético. Mais os ricos, as clases máis acomodadas, aristócratas mesmo, levan outro ben diferente. Vémolos saír sen présas das súas casas e se acomodaren en automóbiles enormes cos seus choferes; tamén os vemos cabalgando pola campiña. Mais ao mediodía a actividade cesa repentinamente. A xente fai un receso para o xantar, diferentes refeccións en función do seu status e tempo dispoñíbel. Porén, as rotativas dos xornais vespertinos non descansan, tampouco a actividade aeroportuaria, ou o café de que se desfruta en amplas terrazas. A crise, polo que se ve, aínda non chegou. A República de Weimar parece sólida; vense poucos pobres, alén da prosperidade, a vitalidade e o cosmopolitismo seren evidentes en certos pormenores observados. Alén diso, a pasaxe dun a outro episodio do día realízase a través da inserción de espirais e figuras xeométricas. 
O horario laboral vai chegando á súa fin. Vense actividades deportivas diversas, bañistas e velas no lago, desfiles e vida nocturna intensa e, finalmente, a eclosión duns fogos artificiais. Non obstante, e entre todo este vórtice urbano que se foi sucedendo no transcurso do filme, o ollo do artista non quixo obviar que tamén existen outras realidades de notar. Unha ameaza de pelexa entre homes (respectábeis!) na rúa, unhas nenas xogando ás bonecas, o episodio dunha muller suicida que se guinda ao canal e, intercalando a cada pouco, a vida dos animais no zoolóxico, como vivos exemplos dese realismo expresionista. Porque todo isto tamén é o Berlin que Walter Ruttmann nos quixo mostrar, ese mosaico moderno e dinámico de xentes que en breve había de asustar o mundo enteiro, entrementres os acordes de Pegasus se funden co seu final.