25 de abril, sempre

O acontecido o 25 de abril de 1974 en Portugal é un dos episodios máis fermosos –senón o que máis– que teñen acontecido no último século na historia mundial. Botar abaixo unha férrea ditadura fascista de case 50 anos non semella tarefa fácil. E menos aínda sen ter que matar ninguén. Só a PIDE, a sanguinaria policía política do réxime ditatorial, disparou indiscriminadamente desde a súa sede e matou catro persoas. 

O improvisado xesto de mulleres do pobo repartindo caraveis aos militares, que estes acabaron colocando nos canóns dos seus fusís, converteu o que estaba a suceder nun acto de amor e non de guerra: A Revolução dos Cravos. É por iso que, desde non recordo cando, cada ano adoito celebrar dalgún xeito tan bonita data. Se os ventos son favorables procuro achegarme a Porto –o ano pasado fun a Braga, onde non hai moito apenas había actividade lúdico-combativa– para, na noitiña do 24, asistir ás actuacións musicais organizadas ad hoc e na tarde do 25 acudir á manifestación que remata na avenida dos Aliados, cun breve discurso político e algúns cantos. Ar reivindicativo á par que festivo. Este ano tiven dúbidas de que facer e, finalmente, optei por acudir a Santiago, a un dos actos preparados pola Faculdade de Filoloxía aos que me tiña convidado o señor decano, Elías Torres, moi querido colega e amigo de décadas. Puiden, pois, estar presente na presentación do volume 50 anos de abril na Galiza, coordinado polos tamén colegas e amigos Carlos Pazos-Justo e Roberto Sanmartim, docentes nas universidades de Braga e da Coruña, respectivamente, obra á que, se cadrar, lle dedicarei nun futuro próximo as liñas desta columna. 

Así mesmo, asistín á exposición “Do jovem estudante que nos anos 60 acompanhou José Afonso e Adriano Correia de Oliveira ao médico militar que esteve nas ruas de Lisboa no 25 de Abril de 1974”, na que tamén participou, con comentarios moi atinados, a profesora Filipa Soares, coordinadora do Instituto Camões en España e docente na Universidade Autónoma de Madrid. Entre outras cousas, Rui Pato manifestou o estupor que lle produce ver como os estudantes de secundaria de Portugal descoñecen absolutamente a historia contemporánea do seu país e pensan que a democracia e as liberdades caíron graciosamente do ceo. Por iso moitos deles teñen como salvapantallas dos seus ordenadores fotos de André Ventura, o lider de Chega, o partido da extrema dereita, que lles parece coleguita porque se prodiga nas redes cantando e danzando. 

É por iso que me produciu un chute de esperanza escoitar o Miguel Maga, de 25 anos, capitán do Penafiel, da Segunda Liga de fútbol, declarar que gañarlle ao Leiría fora unha grande vitoria, mais que “a maior vitória aconteceu há 50 anos atrás. Se eu hoje estou aquí a discursar livremente, tenho liberdade de expressão, é graças às pessoas que ha 50 anos atrás lutaron para que eu hoje seja livre. 25 de abril sempre, fascismo nunca mais. É isso o que tenho a dizer”. En Santiago, tamén cantei, ata onde me dá a voz, a Grândola, na Praza da Música, no que foi o Burgo das Nacións, onde estiven, en maio de 1972, cando José Afonso a cantou en público por vez primeira.